Theo Luật Trật tự an toàn giao thông đường bộ, từ ngày 1-1-2026, việc chở trẻ em trên ô tô sẽ có nhiều quy định chặt chẽ hơn nhằm tăng mức độ an toàn. Cụ thể, trẻ dưới 10 tuổi và cao dưới 1,35m sẽ không được ngồi cùng hàng ghế với người lái, trừ trường hợp xe chỉ có một hàng ghế. Đồng thời, người điều khiển phương tiện có trách nhiệm trang bị và hướng dẫn sử dụng thiết bị an toàn phù hợp cho trẻ trong suốt hành trình.
Vì sao cần quy định mới?
Đại diện Cục Cảnh sát giao thông cho biết các quy định này nhằm bảo vệ tốt hơn cho trẻ nhỏ – đối tượng dễ bị tổn thương nhất khi xảy ra va chạm. Quy tắc mới áp dụng cho mọi loại ô tô, không phân biệt xe cá nhân hay xe kinh doanh vận tải.
Song song đó, Nghị định 168 đã quy định rõ mức phạt đối với tài xế và chủ xe khi vi phạm, bao gồm cả xe đưa đón học sinh mầm non và tiểu học. PGS.TS Phạm Việt Cường (Trường ĐH Y tế công cộng) đánh giá tiêu chuẩn “dưới 10 tuổi và dưới 1,35m” mà Việt Nam áp dụng là phù hợp với nhiều quốc gia tiên tiến. Hiện đã có gần 100 nước ban hành luật yêu cầu trẻ em phải sử dụng thiết bị an toàn khi ngồi ô tô.
Thiết bị an toàn cho trẻ gồm những gì?
Theo luật, thiết bị an toàn cho trẻ em là các loại ghế hoặc nôi có khả năng giữ cố định cơ thể trẻ, giảm chấn thương khi phanh gấp hoặc va chạm. Ủy ban An toàn giao thông Quốc gia khuyến cáo ba nhóm thiết bị phổ biến:
Nôi cho trẻ sơ sinh (dưới 2 tuổi)
Ghế an toàn cho trẻ nhỏ (2 – 6 tuổi)
Ghế nâng hoặc đệm nâng (6 – 10 tuổi)
Nhiều phụ huynh đã chủ động trang bị thiết bị an toàn trước thời hạn luật có hiệu lực. Anh Mai Tiến Thành (Hà Nội) cho biết sau khi tìm hiểu thị trường, anh chọn mua ghế nâng giá 790.000 đồng cho con gái: “Con rất thích, còn tôi yên tâm khi di chuyển xa. Cha mẹ chấp hành tốt giúp trẻ hình thành ý thức bảo vệ bản thân”.
Tuy nhiên, một số tài xế xe công nghệ hoặc taxi tỏ ra lo lắng. Anh L.D.H chia sẻ: “Nếu gặp khách có trẻ nhỏ thì tôi phải chuẩn bị ghế an toàn. Nhưng sau đó cất ở đâu? Nếu gia đình có 2–3 trẻ thì sao?” Đây là vấn đề cần hướng dẫn rõ ràng hơn khi triển khai thực tế.
Có cần lộ trình riêng?
Theo TS Trần Hữu Minh – Chánh văn phòng Ủy ban An toàn giao thông Quốc gia – quy định hiện nay áp dụng cho tất cả chuyến đi có chở trẻ. Tuy nhiên, ông Minh đề xuất nên ưu tiên áp dụng trước với xe con cá nhân, vì nhóm xe này thường chạy tốc độ cao trên cao tốc và phụ huynh chủ động chuẩn bị ghế phù hợp.
Với xe vận tải hành khách, taxi, xe công nghệ, việc trang bị thiết bị an toàn cần lộ trình dài hơn hoặc có quy định riêng do đặc thù hoạt động: tốc độ thấp, tiêu chuẩn an toàn cao và nhu cầu chở trẻ không cố định. Ủy ban đã kiến nghị cơ quan soạn thảo loại trừ xe kinh doanh vận tải và xe công cộng khỏi quy định bắt buộc, trước mắt tập trung vào xe cá nhân.
Trong tương lai, các đơn vị vận tải có thể được yêu cầu cung cấp thông tin về việc có hay không thiết bị an toàn trên từng chuyến để phụ huynh lựa chọn phù hợp.
Công dụng của thiết bị an toàn trẻ em
Các nghiên cứu trên thế giới đã chứng minh hiệu quả của thiết bị an toàn:
Giảm tới 70% nguy cơ tử vong đối với trẻ sơ sinh
Giảm 54% nguy cơ tử vong đối với trẻ nhỏ
Hạn chế va đập đầu, cổ, cột sống trong tai nạn
Kinh nghiệm từ các quốc gia khác
Nhiều nước đã áp dụng quy định tương tự trong nhiều năm:
Anh: Trẻ phải dùng ghế an toàn đến khi đủ 1,35m hoặc 12 tuổi. Trẻ dưới 3 tuổi không được ngồi ghế trước nếu không có thiết bị an toàn. Loại ghế quay lưng về hướng di chuyển được khuyến khích tối đa vì giảm chấn thương vùng đầu và cổ.
Pháp: Trẻ phải ngồi ghế hoặc ghế nâng đến 10 tuổi. Vi phạm có thể bị phạt đến 750 euro. Một số dịch vụ taxi còn trang bị sẵn ghế CRS cho khách có con nhỏ.
Nhật Bản: Bắt buộc sử dụng CRS cho trẻ dưới 6 tuổi, với hướng dẫn chi tiết về điều chỉnh dây đai, lựa chọn ghế theo cân nặng và độ tuổi.
Trung Quốc: Từ năm 2024 áp dụng tiêu chuẩn UN R129 như châu Âu, yêu cầu trẻ dưới 15 tháng phải ngồi ghế quay ngược lại hướng xe chạy, ưu tiên lắp đặt ISOFIX.
