Hệ thống lái là một trong những bộ phận cốt lõi, quyết định trực tiếp đến sự an toàn và trải nghiệm vận hành của một chiếc ô tô. Trong đó, thước lái đóng vai trò trung tâm, chuyển đổi thao tác xoay vô lăng của người lái thành chuyển động quay của bánh xe, giúp phương tiện di chuyển theo đúng hướng mong muốn. Việc hiểu rõ về thước lái, cách nó hoạt động và những dấu hiệu bất thường sẽ giúp chủ xe chủ động hơn trong việc bảo dưỡng, đảm bảo an toàn cho mọi hành trình.
Thước lái là gì và hoạt động như thế nào?
Thước lái là một bộ phận cơ khí phức tạp, có nhiệm vụ truyền và biến đổi chuyển động từ vô lăng tới các bánh xe dẫn hướng (thường là bánh trước). Có nhiều loại thước lái khác nhau, nhưng phổ biến nhất hiện nay là:
Thước lái cơ khí (Rack and Pinion): Đây là loại phổ biến nhất, bao gồm một thanh răng (rack) và một bánh răng (pinion). Khi vô lăng xoay, bánh răng quay, đẩy thanh răng sang hai bên, làm bánh xe quay theo. Hệ thống này đơn giản, ít hỏng vặt.
Thước lái trợ lực thủy lực (Hydraulic Power Steering – HPS): Được bổ sung một bơm thủy lực và xi lanh, sử dụng áp suất dầu để hỗ trợ lực lái, giúp vô lăng nhẹ nhàng hơn, đặc biệt khi lái ở tốc độ thấp hoặc đỗ xe.
Thước lái trợ lực điện (Electric Power Steering – EPS): Là công nghệ hiện đại nhất, sử dụng mô tơ điện để tạo lực hỗ trợ. EPS không tiêu tốn năng lượng của động cơ (chỉ hoạt động khi cần), giúp tiết kiệm nhiên liệu, đồng thời có thể điều chỉnh độ nặng nhẹ của vô lăng tùy theo tốc độ xe và chế độ lái, mang lại cảm giác lái linh hoạt và chính xác hơn.
Tầm quan trọng của hệ thống thước lái
Hệ thống thước lái hoạt động hiệu quả là yếu tố then chốt cho:
An toàn vận hành: Thước lái giúp người lái kiểm soát hướng đi của xe một cách chính xác, phản ứng kịp thời trước các tình huống bất ngờ trên đường. Một thước lái bị lỗi có thể dẫn đến mất kiểm soát phương tiện, gây tai nạn.
Trải nghiệm lái: Một thước lái tốt mang lại cảm giác lái mượt mà, nhẹ nhàng ở tốc độ thấp và đầm chắc, ổn định ở tốc độ cao. Điều này ảnh hưởng trực tiếp đến sự thoải mái và tự tin của người lái.
Giảm mòn lốp: Thước lái bị lệch hoặc hỏng có thể khiến bánh xe không thẳng hàng, gây mòn lốp không đều và nhanh hơn.
Những dấu hiệu thước lái bất thường cần chú ý
Là một bộ phận hoạt động liên tục, thước lái cũng có thể gặp phải các vấn đề theo thời gian. Chủ xe cần đặc biệt chú ý đến những dấu hiệu sau để kịp thời kiểm tra và sửa chữa:
Vô lăng nặng bất thường: Đây là dấu hiệu phổ biến nhất, đặc biệt đối với xe có trợ lực. Có thể do thiếu dầu trợ lực (HPS), bơm trợ lực hỏng, hoặc lỗi hệ thống điện (EPS).
Vô lăng bị rơ, lỏng: Cảm giác vô lăng có độ trễ lớn, không chắc chắn khi đánh lái. Điều này có thể do các khớp nối, rotuyn bị mòn, hoặc có vấn đề bên trong thước lái.
Có tiếng kêu lạ khi đánh lái: Tiếng kêu lạch cạch, lục cục, hoặc ken két khi xoay vô lăng có thể xuất phát từ các khớp cầu, bạc lái bị khô dầu, hao mòn, hoặc thậm chí là bơm trợ lực có vấn đề.
Chảy dầu trợ lực: Đối với hệ thống HPS, việc phát hiện vệt dầu dưới gầm xe hoặc trên các ống dẫn có thể chỉ ra rò rỉ dầu trợ lực.
Xe bị lệch hướng, nhao lái: Khi buông tay khỏi vô lăng (trên đường thẳng và bằng phẳng) mà xe có xu hướng chạy lệch sang một bên, hoặc cảm giác xe không ổn định khi di chuyển, đó có thể là dấu hiệu thước lái có vấn đề hoặc xe cần cân chỉnh lại góc đặt bánh xe.
Vô lăng không tự trả lái: Sau khi vào cua, vô lăng không tự động quay trở lại vị trí thẳng ban đầu một cách hoàn toàn, khiến người lái phải dùng lực để điều chỉnh.
Bảo dưỡng và kiểm tra định kỳ
Để đảm bảo hệ thống thước lái luôn hoạt động tối ưu và kéo dài tuổi thọ, việc kiểm tra và bảo dưỡng định kỳ là vô cùng cần thiết:
Kiểm tra mức dầu trợ lực (đối với HPS): Thường xuyên kiểm tra và bổ sung dầu trợ lực theo khuyến nghị của nhà sản xuất.
Kiểm tra các khớp nối, rotuyn: Đảm bảo các khớp không bị rơ, lỏng hoặc khô dầu.
Cân chỉnh thước lái (góc đặt bánh xe): Sau mỗi lần thay lốp, va chạm mạnh, hoặc khi phát hiện xe có dấu hiệu nhao lái, cần tiến hành cân chỉnh thước lái tại các trung tâm dịch vụ chuyên nghiệp. Điều này không chỉ giúp xe đi thẳng mà còn kéo dài tuổi thọ của lốp.
Vệ sinh và bôi trơn: Đảm bảo các chi tiết chuyển động được vệ sinh sạch sẽ và bôi trơn đúng cách.
Việc chủ động nhận biết các dấu hiệu bất thường và đưa xe đi kiểm tra kịp thời sẽ giúp bạn tránh được những hư hỏng nặng, tiết kiệm chi phí sửa chữa và quan trọng nhất là bảo vệ sự an toàn cho bản thân và những người tham gia giao thông. Hãy luôn lắng nghe “xế yêu” của mình và lựa chọn những trung tâm bảo dưỡng uy tín để được chăm sóc chuyên nghiệp.
